تحلیل محتوای کتاب های درسی

تحلیل محتوای کتاب درسی : کاربرد روش های کمی و کیفی، عینی و نظام دار برای توصیف رسانه آموزشی و آگاهی از میزان تأثیرگذاری آن در فرایند یاددهی – یادگیری، تأثیرات آشکار و نهان در فراگیران و شناخت واقعیت های اجتماعی است.

انواع تحلیل محتوای کتاب های درسی:

تحلیل محتوای توصیفی، به تبیین ویژگی های محتوای آشکار کتاب درسی می پردازد. (مثال: بررسی نوع توالی درفعالیت های مطالعات ششم)

تحلیل محتوای ارتباطی، به بررسی چگونگی ارتباط بین اجزا و عناصر یک کتاب درسی می پردازد. (مثال: بررسی ارتباط بین اهداف جزئی و محتوای ارائه شده ی دروس کتاب علوم چهارم ابتدایی)

تحلیل محتوای استنباطی، روشی است که محقق را قادر می سازد تا برخی از واقعیات اجتماعی مربوط به زمان تولید کتاب درس، پیش بینی تأثیرات کتاب درسی بر فراگیران و جهت گیری های خاص و اعلام نشده کتاب درسی را مورد بررسی قرار دهد. (مثال: بررسی سوگیری جنسیتی در کتاب های درسی دوره ابتدایی)

ضرورت تحلیل محتوا:

با نگاهی به آگاهی هایی که معلم باید در ارتباط با کتاب های درسی داشته باشد، ضرورت مهارت تجزیه و تحلیل کتاب های درسی برای معلمین به اثبات می رسد.

این آگاهی ها عبارتند از:

1-     محتوای علمی

2-     عناصر کتاب درسی، چون: اهداف، متن دروس، تمرین ها و فعالیت های یادگیری

3-     روش سازماندهی عناصر کتاب درسی، مانند: توالی، انسجام، توازن و .

4-     چگونگی ارتباط عناصر با هم، مانند: ارتباط اهداف با متن و یا بالعکس

5-     روش و یا روش های تدریسی که محتوای کتاب براساس آن سازماندهی شده است.

6-      روش یا روش های ارزشیابی از آموخته های دانش آموزان

7-     نتایج غیرقابل انتظاری که احتمالاً از تدریس کتاب به وجود خواهد آمد.

   بنابراین با ایجاد توان تحلیل در معلمان ایشان قادر خواهند شد که کارایی کتاب درسی را از راه شناخت عناصر، ارتباط عناصر با هم و مطابقت ویژگی های مخاطبان، افزایش دهند. در موارد مورد نیاز مواد یادگیری دیگری را مورد استفاده قرار داده تا نقطه ضعف احتمالی کتاب درسی را پوشش دهند. یا مطلب درس ار به صلاحدید خود از نظر ارائه جابه جا کنند.

مراحل تحلیل محتوای توصیفی:

  • بیان مسئله
  • تدوین فرضیه ها و یا پرسش های پژوهشی
  • انتخاب جامعه آماری
  • معیار توصیف
  • انتخاب یک طبقه بندی براساس معیار توصیف
  • تعیین واحد ثبت
  • تشخیص عناصر هر طبقه
  • پردازش اطلاعات و نتیجه گیری

نمونه ای از فرضیات:

-         در همه­ی تصاویر کتابه ای علوم دوره ی ابتدایی فنون تأکید به کار رفته است.

-         استفاده از تصاویر در کتاب های درسی دوره ی ابتدایی از توازن برخوردار است.

-         مشاغل روستایی و مشاغل شهری به صورت یکسان در کتاب های درسی ابتدایی مورد توجه می باشند.

-         به همه ابعاد نقش ن در تصاویر کتاب های درسی توجه شده است.

جامعه آماری:

در تحلیل محتوای کتاب های درسی، جامعه آماری همان کتاب های درسی مورد تحلیل است که به آن جامعه تحقیق نیز می گویند.

جامعه آماری در تحقیقات کتاب های درسی که مبتنی بر روش تحلیل محتوا است، مجموعه کتابه ای درسیو برنامه های درسی هستند که دارای حداقل یک صفت مشترک بوده و پژوهشگر علاقمند است درباره ی متغیر و متغیرهایی در این مجموعه به مطالعه بپردازد. برای مثال، کتاب های درسی ریاضی دوره ی ابتدایی که دارای صفت مشترک (عنوان ریاضی) می باشند، می تواند جامعه ی آماری یک تحقیق باشد.

معیار توصیف:

فرض کنید هدف از تحلیل محتوای کتاب بخوانیم و بنویسیم، تشخیص دروسی است که دانش آموزان به بهترین شکل می توانند با مطالعه ی آن ها زمان افعال را تمرین کنند. تا به خوبی با کاربرد زمان های مختلف افعال در جملات آشنا گردند لذا در این مثال منظور از معیار توصیف، زمان فعل جمله است؛ زمان افعال، شامل سه زمان ماضی و حال و مستقبل است و براساس این معیار باید طبقه بندی صورت گیرد.

تعداد طبقات و سطح آن، بستگی به سؤالات تحقیق و ویژگی های جامعه آماری دارد.

برای استفاده از مطالب وب ذکر نام گروه آموزشی ساغر را فراموش نکنید.

روش های طبقه بندی

طبقه بندی ها عموماً به دو روش صورت می گیرد،

۱-     روش جعبه ای

در این روش طبقات قبل از اجرای تحقیق تعیین می شوند و به همین دلیل آن روش از پیش تعیین شده نیز می گویند. معمولاً طبقات از روش ها، اصول، طبقه بندی ها و مراحل رایج در علوم مختلف گرفته می شوند.

۲-     روش انباشتی

در این روش طبقات به تدریج و در حین اجرای تحلیل شکل می گیرند. این کار از راه گردآوری عناصر مشابه کتاب درسی انجام می گیرد؛ به عبارت دیگرمحقق ضمن کار بر روی محتوا و در برخورد با هر عنصر جدید، یک طبقه جدید تشکیل می دهد و عناصر مشابه را تحت آن عنوان سازماندهی می کند.

انتخاب واحد محتوا:

بعد از تعریف طبقه هایی که عناصر محتوا باید براساس آن طبقه بندی شود، تحلیل گر، واحدهایی که باید رمزگذاری شوند را تعیین می کند. این واحدها را واحد محتوا می گویند. واحد محتوا دو گونه است: واحد ثبت و واحد زمینه

تعیین واحد ثبت:

به منظور تحلیل محتوا، باید عناصر و اجزایی از متن را جدا کرده، در طبقه مربوط قرار داد. این عناصر می تواند کلمه، جمله، صفحه و . باشد. بخشی را که باید شمارش کرد واحد ثبت می گویند.

واحد ثبت به بخش معناداری از محتوا اطلاق می گردد که به منظور انجام تحلیل کتاب درسی، از محتوا انتخاب شده و در طبقه مربوطه قرار داده می شود و سپس مورد شمارش قرار می گیرد.

انواع واحد ثبت:

محتوا می تواند به صورت های متن (نوشتار)، تصویر (عکس)، سؤال و جدول و نمودار باشد.

انوع ارتباط در محتوا :  طولی ، عرضی

- طولی (عمودی):

یعنی آن چه که در محتوای کتاب علوم (موضوع جانوران یا گیاهان) کلاس سوم آمده است، می بایستی ادامه ی موضوع جانوران و یا گیاهان علوم پایه ی دوم و پیش نیاز محتوای بخش جانوران و یا گیاهان علوم پایه ی چهارم باشد.

- عرضی (وحدت):

برای مثال در ریاضی پایه ی پنجم جمعیت در قالب عدد نویسی، مثلاً جمعیت سوریه و نیکاراگوئه

در جغرافیای پایه ی پنجم جمعیت قاره ها و همسایگان کشورمان

در علوم پایه ی پنجم عوامل افزایش دهنده و کاهش دهنده جمعیت

ارتباط عرضی یک موضوع واحد در چند کتاب، یک پایه ی تحصیلی است ولی ارتباط طولی موضوع واحد در کتاب های چند پایه ی تحصیلی  می باشد.

نکته: ارتباط طولی ممکن است در یک کتاب درسی باشد، یعنی مطلبی در صفحه ی ۱۶ کتاب در قالب هندسه گفته شده باشد و در صفحات میانی کتاب آن موضوع ادامه یافته باشد. برای مثال، تعریف شعاع در پایه ی سوم که در ابتدای کتاب و تعداد شعاع ها در دایره در ادامه ی آن اشاره شده است.

منبع


کانته موزیک کتاب ,درسی ,تحلیل ,محتوای ,واحد ,عناصر ,تحلیل محتوای ,کتاب درسی ,محتوای کتاب ,طبقه بندی ,جامعه آماری ,درسی تحلیل محتوای منبع

مشخصات

تبلیغات

آخرین ارسال ها

آخرین جستجو ها

فروشگاه آموز مو موفق میشوم کلینیک زیبایی دکتر کورش دهباشی نمایندگی فروش تعمیر کولر گازی اسپلیت هر چی کی بخوای Amaliayqzjsfr96 Posto